Algemeen secretaris Nederlandse Taalunie pleit voor emoticons in kranten

Sommige leestekencombinaties zijn niet meer weg te denken uit berichten op WhatsApp, Facebook, Snapchat en andere sociale media. Denk maar aan emoticons zoals de knipoog ;-), smileys, maar ook andere leestekencombinaties zoals het driedubbele gebruik van uitroeptekens. Niet enkel tieners gebruiken ze overigens. Ook in e-mails van leidinggevenden bijvoorbeeld, treffen we ze inmiddels overvloedig aan. 

Hans Bennis, algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie, verbaasde echter menig lezer toen hij enkele dagen geleden in een gesprek met het Algemeen Dagblad kenbaar maakte dat hij deze chattaal ook in kranten en nieuwswebsites wenst op te nemen. Dat die leestekens op platforms als WhatsApp zo populair zijn, komt doordat ze een emotie weergeven die we anders moeilijk kunnen uitdrukken volgens Bennis. Vooral voor de knipoog ziet hij een speciale rol weggelegd. Ironie is een lastige stijlfiguur en als je een knipoog toevoegt, is het meteen duidelijk dat wat er staat niet serieus is, aldus Bennis. Het verbaast Bennis overigens dat er nog steeds zo'n kloof is tussen het gebruik van taal op sociale platforms en andere media.

Maar niet iedereen is gewonnen voor Bennis' idee. Vlaamse redacties lopen er alvast niet warm voor. Karel Verhoeven bijvoorbeeld, hoofdredacteur van De Standaard, liet alvast weten in De Morgen dat het informele karakter van die tekentjes botst met het meer formele karakter van een krantenartikel. En ook Bart Eeckhout, opiniërend hoofdredacteur bij De Morgen, is niet enthousiast. "We hebben die tekentjes niet nodig. We kunnen perfect onze rol spelen met de 26 letters en gewone leestekens. We gaan ervan uit dat onze lezers ook zo in staat zijn om dubbele lagen in bepaalde teksten, zoals columns, op te merken", aldus Eeckhout in De Morgen. Sommige hoofdredacteurs zien nochtans wel mogelijkheden. Klaus Van Isacker bijvoorbeeld, hoofdredacteur bij onder andere Dag Allemaal en Story, denkt dat die tekentjes eventueel wel kunnen in een onlineproduct dat zich richt op jongeren.    

Hoewel emoticons en andere leestekencombinaties zeer handig zijn in beknopte en informele tekstjes, zijn we er ook bij ProTekst absoluut geen voorstander van om ze te gebruiken in meer formele teksten. Bennis' voorstel leest voor ons helaas bijna als een pleidooi voor taalverarming en ook de bijhorende argumentatie  verbaast ons. Ironie is misschien moeilijk te verwoorden, maar het is wel triestig als we van professionele tekstschrijvers zoals krantenjournalisten al niet meer mogen verwachten dat ze deze stijlfiguur beheersen. Hetzelfde geldt voor het driedubbele uitroepteken. Prima voor in een sms, maar het getuigt van taalarmoede als we ons van dit leesteken moeten bedienen in een ernstige tekst. We gaan dan ook akkoord met wat professor Nederlandse taalkunde Jacques Van Keymeulen van de Universiteit Gent, in De Morgen zegt, namelijk dat het gebruik van die tekentjes in een ernstige tekst voor een stijlbreuk zorgt. Taal bestaat uit verschillende registers. Elke context vereist een aangepast register. Hoe beter iemands taalbeheersing is, hoe beter die persoon kan schakelen tussen de registers. Het is volgens ons dus niet meer dan logisch dat er een kloof is tussen het gebruik van taal op sociale platforms en andere media. Verschillende media vereisen immers verschillende taalregisters. Lieke Verheijen, promovenda aan de Radboud Universiteit Nijmegen, suste in 2015 in een artikel in VakTaal  de lezers dat de 'digi-taal' de standaardtaal nog niet zo gauw zou gaan verdringen. "Zolang we jongeren tijdens de Nederlandse les ervan bewust maken dat ze deze registers gescheiden dienen te houden, zal het zo’n vaart niet lopen", aldus Verheijen. Helaas, als de voorzitter van de Nederlandse Taalunie in hoogsteigen persoon voor het tegenovergestelde pleit, dan zijn we natuurlijk verder van huis ...